స్వేచ్ఛ

“వైష్ణవ జనతో తేనె కహియెజే…………”                      
      “వానా వానా వెల్లువాయే..” “పీడ్ పరాయీ జానేరే……….”                                            “కొండా కోనా తుళ్లిపోయే..” “

“ఏంటి శరత్ ఇదీ? స్కూల్ అసెంబ్లీ లో మెడిటేషన్ జరుగుతున్నప్పటినుండీ చూస్తున్నాను. అక్కడ పెద్ద పెద్ద స్పీకర్ లలో నుండి ఆ సినిమా పాటలు మోగుతూనే ఉన్నాయి, ఇక్కడ ఏమీ పట్టనట్టు మెడిటేషన్ , ప్రేయర్ జరుగుతూనే ఉంది?” అడిగింది పవిత్ర.

“మరి స్కూల్ కి ఎదురుగ్గా ఫంక్షన్ హాల్ ఉంటే, వీళ్ళు మాత్రం ఏం చేస్తారులే. సర్దుకుపోవాలి అంతే” శరత్ అన్నాడు.

“నీకేమో గాని, నాకు టూమచ్ అనిపిస్తోంది”

“తల్లీ మొదలెట్టకు. ఎప్పటినుండో మంచి పేరున్న స్కూల్ ఇది. ఇంకా ఇప్పుడే అడుగుపెట్టాము. పద ప్రిన్సిపాల్ దగ్గరకి వెళ్దాము”

పవిత్ర, శరత్ లు వారం క్రితమే అమెరికా నుండి ఇండియా కి షిఫ్ట్ అయ్యారు. ఇద్దరూ బాగా సంపాదించి, ఇండియా లోనే ఏదైనా బిజినెస్ పెడదామని అనుకున్నారు. వాళ్ళకి  నాలుగేళ్ల పాప ఉంది. ప్రి-స్కూల్ అయ్యాక పాపని ఇప్పుడు ప్రైమరీ స్కూల్ లో చేరిపిద్దామని, ఇద్దరు ఒక కొర్పోరేట్ స్కూల్ కి వచ్చారు.

“మెట్లు కనిపించడం లేదు, బిల్డింగ్ మాత్రం ఇంత పెద్దగా ఉంది?”

“ఎంటే బాబు నీ డౌట్లు. అక్కడ లిఫ్ట్ ఉంది కనిపించడంలేదా? పద అటు వైపు” శరత్ కసురుకున్నాడు.

“స్కూల్ లో లిఫ్ట్ ఏంటి నా మొహం. పిల్లలు ఆరోగ్యంగా ఉండాలంటే ఫిజికల్ ఎక్సర్సైస్ ఉండాలిగా?” లిఫ్ట్ ఎక్కుతూ పవిత్ర అంటోంది.

“మన కాలంలా అనుకుంటున్నావా? అన్నీ మారిపోయాయి. సరేలే ఆపు.. ఉష్” అని ప్రిన్సిపల్ ఆఫీసు తలుపు తీస్తూ, “మే ఐ కమిన్ మేడమ్” అని అడిగాడు.

“షూర్ రండి రండి” అని ఇద్దరినీ లోపలికి రమ్మంది ప్రిన్సిపాల్ అర్చన. పేరుకే ప్రిన్సిపాల్, వయసు ముప్పై కూడా ఉండవు. ఆమె సైగ చేయగా  వాళ్ళిద్దరూ కూర్చున్నారు.

“నా పేరు శరత్ . కిందటి వారం అపాయింట్మెంట్ తీసుకున్నాము. మా పాప గురించి…”

“ఓ మీరా, యా యా, నాకు గుర్తుంది. మీకోసమే అదిగో అతను ఎదురుచూస్తున్నాడు” అని అక్కడే నించున్నతని వైపు చూసి, “మిష్టర్ రవి, వీళ్ళని స్కూల్ టూర్ కి తీసుకువెళ్ళండి. అయిపోయాక మిగితా విషయాలు మాట్లాడుకుందాము” అని మళ్ళీ పవిత్రా వాళ్ళ వైపు తిరిగి, “హి విల్ టేక్ కేర్ ఆఫ్ యూ” అని అర్చన గబగబా చెప్పేసి రూమ్ నుండి వెళ్లిపోయింది.

ఇంత చిన్న వయసులో ఈమెకి ఎన్ని బాధ్యతలో అని ఆలోచిస్తున్న  శరత్ ని రవి, “సర్ వెళ్దాము రండి” అన్నాడు.

కారిడార్ లో కాసేపు నడిచాక ఒక రూమ్ దగ్గర ఆగి, “ఇది క్లాస్రూమ్ సర్. అన్నీ ఇలాగే ఉంటాయి. ఇవాళ స్కూల్ ఉంది కదా, అందుకే లోపలికి వెళ్లలేము. బయట నుండే చూడండి. ప్రతి క్లాస్ లో కనీసం వంద మంది స్టూడెంట్స్ ఉంటారు” అన్నాడు.

“వంద మంది కొంచం ఎక్కువేమో? అందులో సగం ఉన్నా ఎక్కువే!” పవిత్ర ఆశ్చర్యంగా అడిగింది.

“లేదు మేడమ్. ఈ మధ్య అన్నీ స్కూల్స్ లో ఇలాగే ఉంటోంది. పైగా మా స్కూల్ లో పెద్ద పెద్ద వాళ్ళ పిల్లలు ఉంటారు” రవి అన్నాడు.

“బ్లాక్ లేదా గ్రీన్ బోర్డు ఏది?” పవిత్ర కి డౌట్ రానే వచ్చింది.

“మేడమ్ ఈ కంప్యూటర్ యుగంలో బోర్డు ఏంటి మేడమ్. అదిగో స్క్రీను, ఇదిగో కంప్యూటర్. అంతా డిజిటల్ అయిపోయింది గా.  టెక్నో ఎడ్యుకేషన్ అంటారు దీనినే” అని నవ్వుతూ రవి చెప్పాడు.  శరత్ మాత్రం ఏమీ మాట్లాడలేదు.

“అది సరే, కిటికీలు ఏవి? గాలి కూడా టెక్నో నా?” పవిత్ర వెటకారంగా అడిగింది.

“భలే జోకు వేశారు మేడమ్. రూమ్స్ అన్నీ ఏ‌సి కదా. అందుకే కిటికీలు ఉండవు. కొన్ని రూమ్స్ లో మాత్రం  ఫాన్స్ ఉంటాయి” ఏదో పెద్ద మెహెర్బానీ చేసినట్టు చెప్పాడు రవి. ముగ్గురూ ముందుకి సాగారు.

శరత్ ఏమీ మాట్లాడలేదు. పవిత్ర మాట్లాడేలోపు రవి “మేడమ్ ఇది క్రాఫ్త్స్ రూమ్. చూసారా ఆ బొమ్మలు, ఫ్రేమ్లు ? అవన్నీ మన స్కూల్ స్టూడెంట్స్ చేసినవే” . రవి ‘మా స్కూల్’ నుండి ‘మన స్కూల్’ కి తనమాటని మార్చడం శరత్ గమనించాడు.

“రూమ్ కొంచం చిన్నగా ఉంది? స్టూడెంట్స్ ఒక్కో క్లాస్ లో వంద మంది అన్నారు? సరిపోరేమో కదా?” అని పవిత్ర అడిగింది.

“లేదు లేదు మేడమ్. ఇదీ కేవలం అమ్మాయిలకే. గర్ల్ స్టూడెంట్స్ ఓన్లీ. అబ్బాయిలకి సేమ్ పీరియడ్ లో గేమ్స్ అండ్ స్పొర్ట్స్ ఉంటాయి”

“మరి అమ్మాయిలకి స్పొర్ట్స్ ఉండవా?” శరత్ మొదటి సారి ఒక ప్రశ్న అడిగాడు.

“లేదు సర్. అమ్మాయిలకి క్రాఫ్త్స్. అబ్బాయిలకి స్పొర్ట్స్. మీ సందేహం నాకు అర్ధమయ్యింది సర్. మళ్ళీ ఇద్దరికీ పీటీ అదే ఫిజికల్ ట్రైనింగ్ వేరేగా ఉంటుంది, నెలకి ఒకసారి” అని రవి మళ్ళీ, “పదండి సర్ కంప్యూటర్ లాబ్ చూపిస్తాను”

“మనం ఇంజనీరింగ్ అప్పుడు లాబ్ లు చూసినట్లు ఏంటి శరత్ ఇదీ? చిన్నపిల్లల స్కూల్ లాగా లేదు” అని శరత్ చెవిలో పవిత్ర చెప్పి, “ఇప్పుడు అన్నీ రూమ్స్ లో కంప్యూటర్లు చూసాంగా, అవే లాబ్ల లాగా ఉన్నాయి” గట్టిగా, వ్యంగ్యంగా అంది.

“హ హ హ, మీరు భలేగా కామెడీ చేస్తున్నారు మేడమ్” అని రవి నవ్వుతూనే లాబ్ చూపించాడు. పవిత్ర, శరత్ లు మాత్రం నవ్వలేదు.

“బ్రేక్ అనుకుంటాను, పిల్లలు బయటకి వస్తున్నారు” పవిత్ర అంది.

“అవును మేడమ్. ఇప్పుడు లంచ్ బ్రేక్”

“ఎన్ని బ్రేక్లు ఉంటాయి మొత్తం?” పవిత్ర ఒక పేపర్ తీసి రాసుకుంటోంది.

“రెండు మేడమ్. లంచ్ బ్రేక్ అండ్ డిన్నర్ బ్రేక్”

తల పైకి ఎత్తి, “డిన్నర్ బ్రేక్ ఏంటి? డిన్నర్ ఇంట్లో చేయరా పిల్లలు? ఇదీ రెసిడెన్షియల్ స్కూల్ కాదు గా” పవిత్ర షాక్ అయింది.

“కాదు మేడమ్. స్టూడెంట్స్ ఇంటికే వెళ్తారు. తొమ్మిదింటికి స్కూల్ అయిపోతుందిగా. సొ లంచ్ బ్రేక్ పన్నెండింటికి, డిన్నర్ బ్రేక్ రాత్రి ఏడింటికి అన్నమాట” రవి చెప్పాడు.

“సారీ. నాకు సరిగ్గా అర్ధంకాలేదు. స్కూల్ టైమింగ్లు ఏంటి?” పవిత్ర సందేహాస్పదంగా అడిగింది.

“నైన్ టు నైన్ మేడమ్, మీరు స్కూల్ బ్రోషర్ లో చదవలేదా? ప్రిన్సిపల్ ఆఫీసు కి వెళ్దాము, ఆవిడ అన్నీ వివరంగా చెప్తారు మీకు” అని వాళ్ళని ప్రిన్సిపల్ ఆఫీసు దగ్గరకి తీసుకొచ్చి రవి వెళ్లిపోయాడు.

“పవిత్రా, మనం ప్రేయర్ టైమ్ లో అక్కడే ఉన్నాము కదా? నీకు ప్లే గ్రౌండ్ కనిపించిందా?” శరత్ సీరియస్ గా అడిగాడు.

“లేదు. నేనే ఆ విషయం అడుగుదామనుకున్నాను. కానీ ‘అన్నీ డౌట్లే’ అని అంటావని అడగలేదు. ఏంట్రా బాబు ఈ స్కూల్ అసలు? వామ్మో” పవిత్ర అంటుండగానే శరత్ రై రై మనుకుంటూ ప్రిన్సిపల్ రూమ్ లోకి తలుపు కొట్టకుండానే వెళ్లిపోయాడు.

“మేడమ్….” అని శరత్ మాట్లాడుతుంటే అర్చన కట్ చేసి, “మిష్టర్ శరత్, స్కూల్ నచ్చిందా? ఫీ వివరాలు మాట్లాడుకుందామా? ఏ‌సి బస్ అయినా కూడా నార్మల్ చార్జెస్ ఉంటాయి ఎందుకంటే పెద్ద పెద్ద వాళ్ళు డొనేషన్స్ ఇస్తూ ఉంటారు…” అని ఆవిడ ఇంకేదో చెప్తుండగా అక్కడ ఉన్న బల్ల ని గట్టిగా కొట్టి శరత్, “ అసలు ఇదొక స్కూల్ ఆ?”

“ఏంటండీ మీరు అనేది?” అర్చన ఆశ్చర్యంగా అడిగింది.

“నేనొకటి అడుగుతాను మీరు ఏం అనుకోకుండా సమాధానం చెప్పండి”

“ఏంటది”

“మీ క్వాలిఫికేషన్స్ ఏంటి?”

“మిష్టర్ శరత్” అని గట్టిగా అరిచింది అర్చన.

ఆ అరుపు కి అక్కడ ఉన్న కొంత మండి స్టాఫ్ పరిగెట్టుకుంటూ ఆ ఆఫీసు కి వచ్చారు. ఏం జరుగుతోందో అన్న కుతూహలం, ఆతృత వాళ్ళ మొహంలో కనిపిస్తోంది.

“చెప్పండి. మీరు చాలా చిన్న వయసు వారు, మీకు ఇంత తొందరగా ప్రిన్సిపాల్ జాబ్ ఎలా వచ్చింది?”

“మా అమ్మ ఇదివరకు ఇక్కడ ప్రిన్సిపాల్ గా ఉండేది. నేను మాస్టేర్స్ చేసొచ్చాక అమ్మ ని రిటైర్ అవ్వమని చెప్పి,  నేను తీసుకున్నాను ఈ బాధ్యత. అయినా అవన్నీ మీరు ఎందుకు అడుగుతున్నారు? అసలు మీకు ఏం కావాలి? మీకు స్కూల్ నచ్చకపోతే ఏం గొడవ చేయకుండా వెళ్లిపోండి” అర్చన ఆవేశంలో ఊగిపోతూ చెప్పింది.

“స్కూల్ నచ్చడమా? స్కూల్ లో గ్రౌండ్ ఏది? స్పొర్ట్స్ పీరియడ్ లో ఏం చేస్తారు పిల్లలు? ఓహ్ సారీ, మగ పిల్లలు. ఆడపిల్లల్ని స్పొర్ట్స్ కి అనుమతించరా? ఇదెక్కడి పాలసీ? ఏం ఆడపిల్లలకి ఆటలు ఆడుకోవాలని ఉండదా? అలాగే మగపిల్లలకి క్రాఫ్త్స్, ఆర్ట్స్ అంటే ఇష్టాలు ఉంటాయి. మరి వాళ్ళ సంగతి ఏంటి? అంటే మగపిల్లలకి, ఆడపిల్లలకి ఇంత వివక్ష చూపిస్తున్నారా? వీళ్ళకి స్వేచ్ఛ లేదా? రేపొద్దున సమాజంలో వీళ్ళకి ఒకరిపట్ల ఒకరికి ఇంక గౌరవం ఏముంటుంది?”

“ఇది మా స్కూల్ పెట్టినప్పటి నుండి ఉన్న రూల్స్ అండీ, ఎలా మారుస్తాము? అయినా చదువు మాత్రమే ఇంపార్టంట్. దీనిని మీరు అనవసరంగా చాలా పెద్దది చేస్తున్నారు” అర్చన భావరహితంగా చెప్పింది.

“ఓహో అలాగా? అయితే మరి బ్లాక్ బోర్డుల బదులు కంప్యూటర్ లతో చదువు చెప్పటం కూడా ఉండేదా ఇదివరకు? రూల్స్ అన్న పేరుతో ఇష్టమొచ్చినట్లు చేస్తే మీ మేనేజ్మెంట్ ఒప్పుకుంటుందేమో, మేము ఒప్పుకోము” పవిత్ర  ఖచ్చితంగా చెప్పేసింది.

“ఇందాక అన్నట్లే మీరు వెళ్లిపోవచ్చు. మీ పాపని మా స్కూల్ లో అడ్మిట్ చేయమని నేనేమీ మిమ్మల్ని బ్రతిమిలాడట్లేదు” అర్చన కూడా దృఢంగా చెప్పింది.

“అంతే గాని, మీ పద్దతులు మార్చుకోరన్నమాట!” కోపంగా శరత్ అన్నాడు.

“ఎన్నేళ్ళ నుండో ఈ స్కూల్ నడుస్తోంది. మా స్కూల్ కి చాలా మంచి పేరు ఉంది. అసలు మీ ప్రాబ్లం ఏంటి?”

“స్కూల్ కి ఎదురుగ్గా ఒక పెళ్లి హాల్. స్కూల్ మైన్ రోడ్ మీద ఉంది, అక్కిడెంట్స్ అవ్వటానికి చాలా ఆస్కారముంది. స్కూల్ లో గ్రౌండ్ లేదు. ఆడపిల్లలకి గేమ్స్ పీరియడ్ లేదు. రూమ్స్ లో కిటికీలు లేవు, అంటే స్వచ్ఛమైన గాలి లేదు, అన్నిటికంటే దారుణమైనది స్కూల్ టైమింగ్.. పన్నెండు గంటలు పిల్లలు స్కూల్ లో ఉంటారు. పోనీ మధ్యలో బ్రేక్స్ ఉన్నాయా అంటే రెండే రెండు ..రెండు కలిపి ఒక గంట సమయం. వీళ్ళని పిల్లలు అనుకుంటున్నారా ప్రెషర్ కుకెర్స్ అనుకుంటున్నారా? ఇది స్కూల్ కాదు జైలు .. నా పాపని చచ్చినా ఈ స్కూల్ కి పంపను”

“అన్నీ ప్రైవేట్ స్కూల్స్ ఇలాగే ఉన్నాయి మిష్టర్ శరత్” ఏమి పట్టనట్టుగా అర్చన అంటుంటే, శరత్ “గవర్నమెంట్ స్కూల్ లో వేస్తాను లేదా నేనే చదువు చెప్తాను కానీ ఇలాంటి జైళ్ళకి నేను నా కూతుర్ని పంపనే పంపను” అని అరుచుకుంటూ బయటకి వెళ్లిపోయాడు.

ఆరేళ్ళ తరువాత

“ప్రిన్సిపాల్ మేడమ్, మిమ్మల్ని చీఫ్ గెస్ట్ గా ఆహ్వానిస్తూ లెటర్ వచ్చింది” ప్యూన్  వచ్చి చెప్పాడు.

“వావ్, ఎవరు? ఏంటి విశేషం?”

“స్వేచ్ఛ స్కూల్ అయిదేళ్ళ ఆన్యువల్ ఫంక్షన్, ఈ ఆదివారం”

“తప్పకుండా వెళ్దాము. మన లాంటి పెద్ద స్కూల్ వాళ్ళు అక్కడికెళ్తే అలాంటి చిన్న స్కూల్స్ కి మంచి పేరు” అర్చన అంది.

ఆదివారం స్వేచ్ఛ స్కూల్ కి చేరుకున్నాక, అక్కడ పవిత్ర, శరత్ లని చూసి, గుర్తుపట్టి అర్చన ఆశ్చర్యపోయింది. స్వేచ్ఛ స్కూల్ స్టాఫ్ కొంతమంది అర్చనకి స్కూల్ మొత్తం చూపించారు. పెద్ద గ్రౌండ్, ఆవరణమంతా ఎన్నో చెట్లు, క్లాస్ రూమ్స్ లో ఏ‌సి కాదు కదా, ఫ్యాన్లు కూడా లేవు. అలాగని పాతకాలపు స్కూల్ ఏమీ కాదు. ఆధునిక లాబ్లు కూడా ఉన్నాయి. అర్చన కి లోపల ఒక గిల్టీ ఫీలింగ్ మొదలయింది. తను కూడా ఇలాంటి స్వచ్చమైన వాతావరణంలో చదువుకుంది. తను ఇప్పుడు పనిచేస్తున్న స్కూల్ లో చాలా మంది పిల్లలు ఎప్పుడూ నీరసంగా, నిస్సహాయంగా కనిపిస్తూ ఉంటారు. ఆదే ఈ స్వేచ్ఛ స్కూల్ లో పిల్లలు ఎంతో చురుకుగా, సంతోషంగా ఉన్నారు.  ఒక బిజీ సిటి నుండి ఒక ప్రశాంతమయిన పల్లెటూరికెళ్తే వచ్చే భావన. పదేళ్ళలో ‘బెస్ట్ ప్రిన్సిపాల్’ గా ఎన్నోసార్లు ఎంతో మంచి పేరు,  ఎన్నో అవార్డులు సంపాదించుకుంది. ఎన్నో స్కూళ్ళు అర్చననే ప్రిన్సిపాల్ గా జాయిన్ చేయించుకోవాలనుకున్నాయి. అంత గొప్ప స్థాయి కి చేరుకున్నా, ఏదో అసంతృప్తి. తను చేసిన తప్పు ఏంటో, ఈ మెకానికల్ ప్రపంచంలో తను కూడా ఇమిడిపోయి ఎంత మారిపోయిందో అర్చన గ్రహించింది. ఒక నిర్ణయానికి వచ్చింది. ఫంక్షన్ మొదలయింది.

పవిత్ర స్టేజ్ మీద మైక్ లో “అందరికీ నమస్కారం. మీకో నిజం చెప్పాలి. మేము ఒక స్కూల్ ప్రారంభిస్తామనే అనుకోలేదు. నేను, మా వారు శరత్ అమెరికా నుండి ఇక్కడికొచ్చి ఒక బిజినెస్స్ ప్లాన్ చేశాము. కానీ జీవితం ఎల్లప్పుడూ మనం అనుకున్నట్లుగా ఉండదు కదా. ఈ కాలంలో ఎంతో కమ్మెర్షియల్ గా తయారయిన స్కూల్స్ ని చూసి, శరత్, నేను కలిసి ఒక స్కూల్ పెట్టాలని సంకల్పించాము. ఒక అద్దె బిల్డింగ్ లో మా స్కూల్ ప్రస్థానం మొదలయింది. మాకు ముందుగా ఎవరు సహాయపడలేదు.  కానీ మా విద్యా పద్ధతులు, పిల్లలకి జ్ఞానం పంచే విధానం నచ్చి చాలా మంది సహాయం చెయ్యడానికి ముందుకి వచ్చారు. రెండేళ్లకి  స్కూల్ లో కౌంట్ – మూడు వందల మంది స్టూడెంట్స్, పది మంది టీచేర్స్.   అంచలంచెలుగా ఎదిగి ఇదిగో అయిదేళ్ళకి ఇక్కడకి చేరుకున్నాము. ఇప్పుడు స్కూల్ లో వెయ్యి కి పైగా స్టూడెంట్స్, పాతిక మంది టీచింగ్ స్టాఫ్. ఒక స్కూల్ కి రాంకులు వస్తే గొప్ప కాదు. ఆ స్కూల్ లో పిల్లలు ఎంత నేర్చుకున్నారు, వాళ్ళని ఆ స్కూల్ ఎంత తీర్చిదిద్దింది అన్నదే గొప్ప. మా స్వేచ్ఛలో విద్యార్ధులకి మానసిక విద్య , క్రమశిక్షణ తో పాటు శారీరక వ్యాయామం, సామాజిక స్పృహ, యోగా, సంగీతసాహిత్యాలతో పాటు ఇంకా ఎన్నో విద్యల పట్ల అవగాహన ఉంటుంది.  ఒక స్కూల్ లో విజ్ఞానం తో పాటు వికాసం కూడా ఉండాలి అన్నది మా నమ్మకం. ఆదే మా స్వేచ్ఛ స్కూల్ యొక్క లక్ష్యం కూడా. ఇప్పుడు మన ముఖ్య అతిధి అర్చన గారిని మాట్లాడమని కోరుతున్నాను”

పదే పది క్షణాల గాప్ లో  అర్చన మైక్ తీసుకుని, “ఇప్పుడు నేను ప్రిన్సిపాల్ గా పని చేస్తున్న స్కూల్ లో రాజీనామా చేస్తున్నాను. సందేహం లేకుండా ఆ స్కూల్ నాకు ఎంతో పేరు తెచ్చి పెట్టింది. కానీ నాకు జాబ్ లో తృప్తి లేదు. నీరసంగా ఉండే పిల్లల్ని చూసి నేను కూడా నీరసపడిపోతాను రోజు. ఇవాళ ఇక్కడ స్టూడెంట్స్ ని స్వేచ్ఛగా చూశాక, నేను కూడా ఆనందంగా, ఉత్సాహంగా ఉన్నాను. అందుకే పవిత్ర, శరత్ లని నాకు ఒక టీచర్ పోస్ట్ ఇప్పించమని కోరుతున్నాను” అని పవిత్ర, శరత్ వైపు తిరిగి ‘సారీ’ ఫీల్ అవుతునట్లు దణ్ణం పెట్టింది.

శరత్ మైక్ తీసుకొని, “స్వేచ్ఛ కి ఇవాల్టి నుండి కొత్త ప్రిన్సిపాల్, అర్చన గారు” అని అనగానే హర్షద్వానాలు మొదలయ్యాయి.